barnum etkisi ne demek?

Barnum etkisi, bir kişinin kişisel özelliklerini ve karakterini daha genel bir şekilde ifade eden, genellikle çok belirsiz veya yanlış ifadeler içeren bir açıklamanın kendisine yapıldığında bunu kişinin kendi özellikleri olarak algılaması durumudur. Bu etki, psikoloji alanında bir fenomen olarak kabul edilir ve özellikle astroloji, fal, kahve falı gibi metafizik veya okültizm alanlarında sıkça görülür.

Barnum etkisi, psikolog B.F. Skinner'in 1948 yılında yayınladığı bir makalesinden etkilenerek adını ünlü sirk gösteri sanatçısı P.T. Barnum'dan almıştır. Barnum etkisi, kişilerin genellikle kendilerine yapılan abartılı, çok genel veya belirsiz ifadeleri kendilerine doğru algılamaları ve bu ifadelerin doğru olduğunu düşünmeleri üzerine çalışmalar yapmıştır. Örneğin, bir astroloji yorumunda "dışa dönük bir kişiliğe sahipsiniz" gibi çok genel bir ifade kullanıldığında, kişi bu ifadeyi kendisine uyan bir özellik olarak algılayabilir.

Barnum etkisi, kişilerin içinde bulunduğu durumu, çevresel faktörleri ve kişisel özellikleri göz önünde bulundurarak daha sağlıklı ve gerçekçi bir şekilde değerlendirmelerini engelleyebilir. Ancak bilinçli bir şekilde bu etkiye karşı koymak mümkündür. Kendi doğru ve yanlış değerlendirmelerini yapabilmek için kişilerin eleştirel düşünme yeteneğini geliştirmeleri ve doğru bilgiye ulaşabilmek için araştırma yapmaları önemlidir.